بررسی تفاوت های جنسیتی در پیامدهای روانی-اجتماعی ناباروی مطالعه موردی: زوجین مراجعه کننده به مرکز ناباروری شهر یزد

ناباروری به عنوان پدیده ای با ماهیت زیستی، همزمان دارای ابعادی روانی و اجتماعی- جمعیتی نیز می باشد. از این رو، بروز پیامدهای روانی- اجتماعی به دنبال تشخیص ناباروری، پدیده ای قابل انتظار خواهد بود. البته این پیامدها، بر حسب بافتهای تاریخی و فرهنگی، اثرات گوناگونی را بر حیات فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد نابارور به جای خواهند گذاشت؛ چنانکه، در فرهنگها و جوامعی که فرزند زایی از مهمترین اهداف تشکیل خانواده محسوب شده و مردان و زنان با پدر و مادر شدن جایگاهی بس والا در سلسله مراتب اجتماعی کسب می نمایند، ناباروری می تواند منجر به بدنامی و داغ اجتماعی گردد. پژوهش حاضر قصد دارد تا با به کارگیری نظریه های برچسب زنی و استیگما به بررسی برخی از پیامدهای روانی- اجتماعی ناباروری (میزان طرد/پذیرش اجتماعی، میزان موفقیت تحصیلی، و میزان موفقیت شغلی) در بین نمونه ای از زنان و مردان نابارور شهر یزد پرداخته و تفاوتهای زنان و مردان در این زمینه را شناسایی نماید. پژوهش حاضر با به کارگیری روش پیمایش، از پرسشنامه ی همراه با مصاحبه جهت گردآوری داده ها بهره برده است. حجم نمونه شامل 360 نفر (180 مرد و 180 زن نابارور) از مراجعه کنندگان به مرکز ناباروری شهر یزد می باشد که همگی پاسخگویان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفیِ ساده انتخاب شده اند. بر اساس نتایج آزمون تفاوت میانگین، گر چه در مجموع، تفاوت جنسیتی معناداری در گزارش کردن پیامدهای منفی ناباروری در بین مردان و زنان نابارور مشاهده نشد؛ با این حال، مردان و زنان در شیوه های مقابله با داغ ناباروری، میزان انزوای ناشی از ناباروری، نوع تصور از خویش به علت ناباروری، و نیز تصور از نوع نگاه دیگران مهم به خود تفاوتهای معناداری با یکدیگر داشتند؛ بدین معنی که زنان در مقایسه با مردان، تلاش بیشتری برای پنهان کردن داغ ناباروری انجام داده، از حضور در مراسم اجتماعی و ارتباط با اطرافیانشان اجتناب کرده، تصویر منفی تری نسبت به خود داشته، و می پنداشتند که نگاه دیگران به آنها به علت ناباروریشان، منفی تر است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای تصور فرد نابارور از خویش (398/0=بتا)، جنسیت (223/0-=بتا)، به همراه مخفی کردن داغ ناباروری (107/0=بتا) مهم ترین پیش بینی کننده های متغیر وابسته (پیامدهای منفی ناباروری) بوده اند. تحلیل رگرسیون به تفکیک جنسیت نیز نشان داد که مهمترین متغیرهای پیش بینی کننده پیامدهای منفی ناباروری در بین مردان، تصور فرد نابارور از خویش (435/0=بتا) و میزان مخفی کردن داغ ناباروری (201/0=بتا) و در بین زنان، تصور فرد نابارور از خویش (345/0=بتا) و میزان انزوای ناشی از ناباروری (224/0=بتا) بوده اند. یافته های تحقیق حاضر، بر ضرورت سیاستگذاری ها و مداخلات روانی و اجتماعی در سطوح فردی، خانوادگی، و اجتماعی جهت کاهش فشار های روانی- اجتماعی بر زوجین نابارور، به ویژه زنان پای می فشارد. کلمات کلیدی: تفاوتهای جنسیتی، ناباروری، پیامدهای روانی– اجتماعی ناباروری، برچسب زنی، استیگما.